پیش‌بینی کوتاه‌مدت تعداد مسافر خطوط اتوبوس شهر تهران: نمونه موردی خط پل کریمخان- میدان جمهوری

در دهه‌های اخیر افزایش جمعیت شهری و توسعه شهرنشینی از یک سو و عدم تکافوی حمل‌و‌نقل عمومی در مقابل تقاضای روز افزون سفرهای درون شهری از سوی دیگر، منجر به افزایش استفاده از خودروی شخصی، در تهران شده است. بنابراین تغییر در سیاست‌های حمل‌و‌نقل شهری و تلاش در جهت توسعه حمل‌و‌نقل عمومی، به ویژه اتوبوس، یکی از مهم‌ترین اقدامات در حوزه حمل‌و‌نقل شهری بوده و نیازمند بررسی‌های لازم جهت توسعه و کارآمد نمودن این شیوه‌ی سفر است. بررسی‌ها نشان می‌دهد، برنامه‌ریزی برای استفاده بهینه از زیرساخت­های اتوبوسرانی و بکارگیری راهکارهای افزایش کارایی این سیستم در دنیا، نیازمند وجود اطلاعات در زمینه زیرساخت و تقاضای سفر خطوط اتوبوس است. بر این اساس، انجام مطالعاتی جهت برآورد تعداد مسافر خطوط اتوبوس در شهر تهران، که در حال حاضر تعیین تعداد مسافر هر خط با روش سنتی آماربرداری انجام شده و بسیار هزینه‌بر بوده، همچنین برنامه‌ریزی عملیاتی خطوط اتوبوسرانی که به صورت تجربی توسط مدیر خط انجام شده و هیچگونه برنامه‌ریزی مبتنی بر شرایط موجود برای آینده وجود ندارد، لازم و ضروری است. بدین ترتیب در این مطالعه با استفاده از اطلاعات AFC (داده‌های ثبت‌شده حاصل از تراکنش‌های کارت‌بلیت‌های هوشمند برای پرداخت کرایه) موجود در سیستم اتوبوسرانی شهر تهران و ساخت مدل مناسب، تعداد مسافر خطوط اتوبوس برای آینده کوتاه‌مدت پیش‌بینی گردید.  به این منظور ابتدا اطلاعات AFC مربوط به هر خط اتوبوس مرتب شده و بر اساس آن مدل ساریما و شبکه عصبی (پرسپترون چند لایه) پرداخت می‌شود. نتایج مدل نشان می‌دهد، مدل پروسپترون چند لایه از لحاظ شاخص‌های خطا در پیش‌بینی تعداد مسافر خط از مدل ساریما برتر بوده و روش مناسب‌تری جهت برآورد تعداد مسافر خطوط اتوبوس است.